Iedereen heeft tegenwoordig een smart phone. Een foto of video is snel gemaakt. Maar waar iedereen meteen schermt met zijn of haar privacy als er eens iets gebeurt waar men het niet mee eens is, maken veel mensen zelf tegelijkertijd doorlopend, de hele dag door, inbreuk op andermans privacy. Want sta je zelf stil bij al die personen op de achtergrond als je dat leuke kiekje maakt voor social media? En tel je nog even tot tien voordat je (vaak) ongevraagd en ongewild die video op TikTok plaatst waarop je beste vriend in compromitterende of beschonken toestand gek doet? 

Los van dit soort portretrechtschendingen en inbreuken op de privacy, die het toch écht vaak moeten  afleggen tegen de vrije meningsuiting als het gaat om privésituaties, fungeren foto’s of filmopnamen van een smart phone steeds vaker als “bewijs”. Als bewijs van een ongeluk, als bewijs van een aanrijding, als bewijs van pestgedrag of stalking, of als bewijs van online gedragingen. Of in de zaak die ik kort wil aanhalen: als bewijs van vervelend gedrag van de buren.

De rechtbank in Rotterdam moest afgelopen maanden oordelen over een ferme burenruzie. Geluidsoverlast, schelden, spugen, vernielingen, pesten en sms-berichten sturen met schunnige taal, het kwam allemaal langs. Tot het plaatsen van plastic varkenskoppen in de tuin aan toe. Wat ook langs kwam was het herhaaldelijk maken van film- en geluidsopnamen. Want de buurvrouw die werd aangeklaagd maakte regelmatig films en geluidsopnamen van haar buren op straat, al dan niet samen met bezoek, voor hun huis, vanaf haar dak, haar zolderraam en keukenraam. Daarbij werd vooral gekeken naar het doel waarvoor ze die opnamen maakte, naar eigen zeggen om de overlast van bouwactiviteiten te kunnen aantonen. Maar die was nou juist niét te zien of te horen op de opnamen. Dat had nog een rechtvaardigingsgrond kunnen opleveren, en dat had ook zo kunnen zijn als zij zelf bijvoorbeeld bedreigingen of stalking had willen vastleggen. Dan had ze een valide reden gehad, maar dat speelde allemaal niet. 

Omgekeerd speelde dit wél: de eisende buren hadden kennelijk ook opnamen gemaakt van hun buurvrouw, maar wilden én konden daarmee hun stellingen in de rechtszaak onderbouwen. Oftewel: deze opnamen dienden daadwerkelijk een doel en er was een rechtvaardigingsgrond om deze te maken (en aan de rechter te tonen). 

Wat de ruziënde buren ook over en weer hadden, waren camera’s bij de voordeur en op de voorgevel van hun huis. Ook daar werd over geklaagd en geclaimd, waarbij een vordering tot verwijdering van die camera’s werd ingediend. De camera’s filmden namelijk niet alleen “aanbellend bezoek”, maar ook de tuin van de buren én de openbare weg. Een woningeigenaar mag bewakingscamera’s plaatsen om zijn eigendom of eigen terrein te beveiligen, dat is de heersende leer, maar zodra de openbare weg of privé-eigendom van anderen gefilmd worden, kan daarmee inbreuk worden gemaakt op het recht op eerbieding van de persoonlijke levenssfeer. En laat beide buren dat nu nét hebben gedaan. Maar, zo oordeelde deze niet-rijdende rechter dan ook weer: als je het over en weer doet heb je weinig recht van spreken. En hef je als het ware elkaars onrechtmatig handelen op.

Last but not least wordt er vanwege de inbreuken op de persoonlijke levenssfeer van eisers ook schade aanwezig geacht en toegekend door de rechter ter hoogte van € 1.000,-. Bij een burenruzie als deze, zonder dat er beelden of fragmenten publiekelijk gedeeld zijn (althans daar wordt niet over gerept), toch een aanzienlijk bedrag. Beter een goede buur…

Voor vragen over privacy, vrije meningsuiting, internet publicaties of andere IT perikelen: Charissa Koster (koster@dayonelegal.nl)