Het verschil tussen een distributieovereenkomst en een franchiseovereenkomst, en de samenwerking die daaruit voortvloeit, is soms niet eenvoudig vast te stellen. Toch is het wel van belang om duidelijk te krijgen met welke soort overeenkomst men van doen heeft. Waarom dat zo is, leest u in deze blog.

Er zijn veel gelijkenissen tussen een franchise- en een distributieovereenkomst. Beide soorten overeenkomsten gaan over zogenoemde ‘verticale samenwerkingsverbanden’. Dus een (verticale) samenwerking tussen verschillende partijen in een distributieketen. Ook betreffen het beiden duurovereenkomsten die bedoeld zijn om voor langere duur goederen of diensten aan derden af te kunnen zetten. En zowel een franchisenemer als een distributeur zijn zelfstandige ondernemers die voor eigen rekening en risico handelen met hun klanten. Zij zijn dus niet geen vertegenwoordigers van respectievelijk de franchisegever en de leverancier, zoals een handelsagent dat bijvoorbeeld is.

Toch zijn er ook verschillen aan te wijzen tussen een samenwerking op grond van franchise en op grond van distributie. Zo is bij een franchise-samenwerking het gebruik van een franchiseformule en een uniforme uitstraling een wezenlijk kenmerk. Ook zal een franchisegever doorgaans meer ondersteuning en bijstand bieden aan een franchisenemer dan een leverancier zal bieden aan een distributeur. Daarbij zal er bij franchise sprake zijn van een vergoeding om deel te mogen nemen aan de franchiseformule, terwijl dat bij distributie vaak niet het geval is.

Het zal echter soms lastig kunnen zijn om van een bepaalde samenwerking te kunnen zeggen of het nu om een franchise of een distributie gaat. Toch is het van belang om duidelijk te krijgen met welke soort overeenkomst men te maken heeft, want sinds 1 januari 2021 is de Wet franchise van toepassing op franchiseovereenkomsten. De Wet franchise is een specifieke wettelijke regeling waarbij de partijen bij een franchiseovereenkomst, de franchisegever en de franchisenemer, bepaalde (aanvullende) rechten en plichten opgelegd krijgen.

Op een distributieovereenkomst is de Wet franchise echter niet van toepassing, maar is het  ‘normale’ contractenrecht van toepassing. Om dan ook definitief vast te kunnen stellen welke rechten en verplichtingen partijen over en weer hebben in een bepaalde samenwerking, is het noodzakelijk om te weten welke soort overeenkomst van toepassing is. De naam die partijen zelf ‘op’ de samenwerking of de overeenkomst ‘plakken’, is daarbij niet van doorslaggevend belang.

In een zaak bij het Gerecht in Eerst Aanleg van Aruba (ECLI:NL:OGEAA:2019:235  - Klik hier voor het volledige vonnis) kwam de vraag aan de orde in hoeverre er sprake was van een samenwerking op grond van een franchiseovereenkomst of grond van een distributieovereenkomst. Een winkelier ging op enig moment een tweetal franchiseovereenkomsten aan met een leverancier op grond waarvan door de winkelier bepaalde merkkleding kon worden verkocht. Ten behoeve hiervan had de winkelier ook specifiek meubilair aangeschaft bij de leverancier. Deze franchise kwam echter te eindigen, maar de winkelier bleef met goedvinden van de leverancier de merkkleding verkopen, die overigens werd ingekocht bij een (aan de leverancier gelieerde) derde. Naast alleen de merkkleding werden er in de nieuwe setting ook andere kledingmerken verkocht in de winkel. De samenwerking verliep echter niet vlekkeloos en de derde zegde de samenwerking op met de winkelier, die zich onder meer op het standpunt stelde dat de huidige samenwerking met de derde een voortzetting zou zijn van de eerdere franchiseovereenkomst(en) met de leverancier. 

De rechter ziet dat anders. Zo koopt de winkelier niet (meer) in bij de leverancier/franchisegever, maar bij een derde. Verder wijst de rechter er onder meer op dat de winkelier ook andere kledingmerken dan alleen het merk van de leverancier/franchisegever verkoopt in zijn winkel. En verder is niet aannemelijk dat er sprake is van franchise, terwijl de leverancier/franchisegever helemaal geen partij is bij de nieuwe samenwerking. Voorshands is de rechter dan ook van oordeel dat er sprake is van een distributieovereenkomst en niet van een franchiseovereenkomst. Het geeft aan dat partijen bij een overeenkomst zelf ook niet goed weten welk regiem van toepassing is, hoewel dat wel van belang is. 
Voor vragen over franchiseovereenkomsten, distributieovereenkomsten en de Wet franchise kunt u contact opnemen met DayOne, Jan-Willem Kolenbrander  (kolenbrander@dayonelegal.nl)