Bijgewerkt op: 28 jan 2021

Recent deed de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam uitspraak in een door presentator Rik van de Westelaken en zijn werkgever AVROTROS aangespannen zaak tegen Facebook Nederland en Facebook Ireland (het moederbedrijf). 

Van de Westelaken zag zichzelf meer dan eens terug in de inmiddels beruchte bitcoin advertenties op Facebook. Door met de naam en/of portret van een BN’er te pronken, hopen internetcriminelen geld van onwetende consumenten af te troggelen die op de advertenties klikken. Uiteraard was Van de Westelaken niet blij met deze associatie met frauduleuze praktijken. Hij en zijn werkgever wilden dan ook dat de rechter Facebook zou veroordelen tot het staken en gestaakt houden van deze advertenties op het platform en tot afgifte van de persoonsgegevens van de adverteerders achter deze advertenties. Deze zaak kan bekend in de oren klinken, want in november vorig jaar had mediatycoon John de Mol Facebook om dezelfde reden voor de rechter gesleept. De Mol had identieke vorderingen ingediend en kreeg op beide punten gelijk. De De Mol uitspraak is hier terug te lezen.

Naast de identieke vorderingen, was het verweer van Facebook, op enkele kleine punten na, ook identiek. Facebook verweerde zich door te stellen dat zij (i) niet hoefde op te treden tegen de advertenties, (ii) niet mocht optreden tegen de advertenties of (iii) niet kon optreden tegen de advertenties. Net als de vorige keer wordt ook nu het ‘hoeft niet’ verweer van Facebook gepasseerd. Als ze zich al op een wettelijke vrijwaring voor aansprakelijkheid kon beroepen, staat dat niet in de weg aan een rechterlijk verbod of bevel. Het verweer dat méér maatregelen treffen zou leiden tot een algemeen filter (het ‘mag niet’ verweer), wordt ook nu weer eenvoudig gepasseerd door de rechter. Dit omdat een eventueel verbod slechts beperkt is tot specifieke advertenties en niet leidt tot een algemeen filter. Dat zou namelijk in strijd zijn geweest met de vrijheid van meningsuiting.

Het verschil tussen beide bitcoin-advertentiezaken zit hem in de vraag of Facebook genoeg doet om de advertenties te weren, het “kan niet” verweer. Facebook vond namelijk dat ze al genoeg deed tegen dit soort nepadvertenties en dat (nog) meer maatregelen technisch onmogelijk zouden zijn. In de De Mol zaak vond de rechter dat geen geldig verweer en concludeerde hij dat dit hoogstens in de weg stond aan het verbeuren van een dwangsom. Het lag aldus de rechter destijds op de weg van Facebook om haar platform te modereren en alle nodige maatregelen te nemen, ook al waren deze technisch moeilijk. En als Facebook kon aantonen dat zij zich hieraan hield, verbeurde men ook geen dwangsom.

Kennelijk heeft Facebook sindsdien niet helemaal stil gezeten, ondanks dat uit deze nieuwe zaak blijkt dat frauduleuze advertenties helaas nog steeds voorkomen. Uit het verweer volgt dat er een nieuwe knop bij advertenties is geïntroduceerd waarmee bezoekers dit soort advertenties kunnen melden én dat Facebook inmiddels gerechtelijke procedures heeft aangespannen tegen de adverteerders van dit soort advertenties. Voor de rechter is dat ditmaal voldoende aanleiding om te concluderen dat Facebook vooralsnog redelijkerwijs alles heeft gedaan om te voorkomen dat de advertenties op het platform verschijnen. De vordering met bijbehorende dwangsom op dit punt wordt nu dan ook afgewezen, anders dan in de De Mol zaak. Oftewel, nu staat het verweer van Facebook dus wél in de weg aan  een stakingsverbod met bijbehorende dwangsom. Afgifte van persoonsgegevens wordt wél toegekend, net als in de De Mol zaak.

Al met al ‘wint’ Facebook dit keer dus wel de zaak. Ze hoeft van de rechter niets extra’s te doen om de frauduleuze advertenties van het platform te weren en hoeft vooralsnog ook geen dwangsommen te betalen als er onverhoopt weer een nieuwe advertentie over Van de Westelaken op het platform verschijnt.

Vast to be continued, denken we, want wij vermoeden dat er meer advertenties zijn en komen. Heeft u vragen over sociale media, reclames en advertentiebeleid? Neem dan contact op met ons mediateam: Charissa Koster en Sebastiaan van Wijk via koster@dayonelegal.nl en vanwijk@dayonelegal.nl